Toespraak Jan van de Sande
Beste Fanfarevrienden,
Even vooraf : jullie zijn er allemaal, maar .. is het vaandel ook aanwezig? Ja want wat is een fanfare zonder een vaandel. Ik consulteerde daar Prof Gerard Rooyakkers over, de enige hoogleraar Volkscultuur in Nederland en geboren en getogen in Eindhoven. Hij kent de Wilhelmina-fanfare van huis uit ( de Gouden Bal) en vindt het een parel in de Brabantse volkscultuur, een Unesco-nominatie immaterieel erfgoed waardig. Hij stelt ook dat symbolen en rituelen wezenskenmerken zijn van echte volkscultuur. En symbolen en rituelen kun je de fanfare niet ontzeggen, dacht ik zo. Vandaar ook de onstentenis enkele weken geleden toen open en bloot het vaandel te koop aangeboden werd ergens op de Koningsmarkt.
Toevallig - nee natuurlijk niet toevallig - was de Neut in de buurt. De grijs besnorde paterfamilias van de Fanfare mag dan fysiek enigzins beperkt zijn, met zijn boerenslimmigheid is echt niks mis. Dat hij flink moest afdingen neem ik echter met een korreltje zout. Toen ik het hoorde van de ontvreemding heb ik onmiddellijk “Opsporing Verzocht” ingeschakeld die al snel een aantal interessant beelden konden laten zien. Was hier sprake van een complot ? Waren er een of meerdere mollen binnen de fanfare. Zaten fans erachter? Russische trollen soms omdat de fanfare al een jaar lang het onze vader speelt in het Russisch ? En was de tipgever ook niet een verdachte, want hier zien we hem staan met het vaandel boven op het landgoed Blikkerheide net over de Belgische grens.
In ieder geval zie ik het vaandel weer en kan vandaag gewoon alles doorgaan. Overigens werden toch al snel de heren Theo van de H. en Jan van G. als hoofdverdachten aangemerkt , vooral omdat ze wekenlang voortvluchtig waren.Maar ze zijn gespot , de een aan de kust in Zeeland , de ander aan de kust in Wissant. Er is inmiddels zoveel bewijs tegen de 2 heren dat ik een mij bekende oud-rechter de casus heb voorgelegd en de strafmaat was onmiddellijk helder en duidelijk en zonder pardon: zondag 27 mei de middag doorbrengen op het Wilhelminaplein op enkel water en brood en het vaandel voor de borst geklemd. Zu dèr !
Goed dat moest ik vooraf even kwijt.
De Wilhelminafanfare 40 jaar, dat is een half mensenleven samen muziek maken , in cijfers zijn dat zo’n 1600 maandagavondrepetities, waarvan de opkomst overigens soms ver onder de maat was. Meer dan 500 optredens, tientalle weekenden en buitenlandse trips, zo’n 1000 anekdotes,meer dan 5000 glazenbier de man, sommige waarschijnlijk het dubbele, tot grote vreugde van een paar niet nader te noemen kasteleins en tot verdriet van de Wereld Gezondheidsorganisatie. Maar dat terzijde.
De fanfare , zoals alle verenigingen en clubs bij Café Wilhelmina ontstaan vanuit gezever aan de bar met gelukkig een echte muzikant nl. Henk van Mill in hun midden die toevallig ook nog een grote partij blaasinstrumenten in huis had hangen. Van noten had nog niemand besef behalve dat ze aan een notenboom hingen. En dat is toch klasse om van een vrij willekeurig samenraapsel in die vele jaren een muziekgezelschap te boetseren dat zich ontwikkelde van “Op de purperen heide” tot recent het “Otche Nash” ( onze Vader in het Russisch). En die klasse moet toch – naast de harde kern van Fanfareleden zelf - vooral toegeschreven worden aan de 2 dirigenten die het langste en intensiefste met dat ‘zooitje ongeregeld’ aan de slag is geweest: Jet Franssen en Jan Dijkstra. Hulde en applaus !! Het is nog wat vroeg voor een receptie, hoewel …..
De Wilhelminafanfare was en is 40 jaar lol en muziek, lol door muziek, sfeer maken, met drank , veel drank en muziek. De fanfare is jazzy, bluesy, levenslied, en tegenwoordig ook klassiek. Ooit werd er een keer gevraagd of ze ook ‘house’ konden spelen. Toen werd snel het nummer “ en we gaan nog niet naar house’ ingezet en kregen ze de zaal plat. In de loop van de jaren kwam er steeds meer zang en acts bij, zo treden een aantal bij sommige nummers met aparte pasjes uit het collectief, of ze laten zich gewoon wat invallen, laat dat maar aan de smaakmakers over. Zo had Bert al een fanfarelevenlang een hoed op. Wanneer de hoed voor de fanfare op straat werd gezet dan had de Neut daar altijd een speciale boodschap bij voor het publiek: “Beste mensen neem uw portemonnee uit uw zak, haal er een kleinigheid uit, stop dat weer terug in uw zak en gooi uw portemonnee in de hoed” Iedereen dubbel van het lachen , maar er werd wel fors gegeven.
Maar mensen, de fanfare is toch vooral vriendschap , ondanks alle steken onder water naar elkaar in mails en apps, spanningen soms en conflictjes, ja dat hoort bij vriendschap. De leden zijn getrouwd , gescheiden, weer getrouwd of samenwonend of weer of nog altijd vrijgezel, maar hun 2e liefde is voor allen toch de fanfare. Anders hou je het ook geen 40 jaar vol met elkaar.Wat zei Marjan Hesling 15 jaar geleden al: “ Ik zou eigenlijk niet weten wat het leven is zonder fanfare. Eigenlijk kan ik niet zonder Fanfare” Is dat nog steeds zo Marjan ?
De Fanfare is geliefd en wereldberoemd geworden in heel veel plaatsen Traigera, in Azano, in Krakau, in Bayeux en zeker in Wissant, in de Ardennen, in het Ahrdal, op de Gentse Feesten, in ons land in alle provincies , in de buurt in elk dorp in de Kempen en in Valkenswaard zelfs buitenproportioneel geliefd en beroemd. Hier op het thuishonk in Wilhelmina waren ze dat al toen ze nog alleen ‘ Purperen Heide, Auf der Bergen en Rosamunde speelden. En dan de plekken waar ze speelden: in de zoutmijnen, een steengroeve, een atoomkelder, kruipgrotten, in kerken, op boten, in het bos, op daken, in het PSV stadion, op de ijsbaan, op talloze campings waar men ze trouwens vaak ook weer graag zagen vertrekken.. en vooral in of voor ontelbaar veel cafés. Bijzondere gelegenheden werden 40 jaar lang opgeluisterd met obades en vooral serenades: bij recepties, huwelijken, jubilea, verjaardagen , een tune in een film en ook begrafenissen . De lach en de traan , de adrealine en zeker het kippevel wisselen elkaar af, ook vandaag weer, wedden !!
Met hun charmes en invallen heeft de fanfare ook menige kerkelijke en wereldlijke autoriteit weten te verleiden. Zo bidt don Hermes , pastoor van Azano in Italië nog dagelijks voor het zieleheil van alle fanfareleden nadat hij vorig jaar een beeld uit het erfgoed van de familie Meerhof mocht ontvangen voor zijn kerk. Dat gebeurde in alle muzikale plechtigheid en zwaar besprenkeld , en niet alleen met wijwater, zo heb ik me laten vertellen. Duizenden aflaten heeft Don Hermes al gescoord , niet voor nu liet hij me weten,want dat zijn parels voor de zwijnen natuurlijk, maar voor later om in het grote hiernamaals de fanfare ook bij elkaar te houden.
Ja en dan de wereldelijke autoriteiten. Het feit dat oud Burgemeester Rein Welschen zaliger erelid is zegt in deze eigenlijk al voldoende. Maar de autoriteiten in het oude vissersplaatsje Wissant aan de Franse Kanaalkust zijn letterlijk en figuurlijk ingepalmd sinds de fanfare daar vanaf 2002 regelmatig het Fete de Flobart opluistert. Dat is vooral het werk van Simon Tuyp ,zelf afkomstig van een oud Volendams vissersgeslacht en aanhanger van de meer klassieke palingsound. 2 jaar geleden werd de Fete de Flobart door de gemeente afgelast vanwege de noodtoestand als gevolg van de aanslagen in Frankrijk. Maar de wethouder van toerisme en vermakelijkheden van het dorp werd door Simon gefeteerd met een partij prullaria uit het VVV-winkeltje in Eindhoven, dat wil je gewoon niet weten en dus speelde de fanfare als enige 3 dagen lang overal in het dorp en het volk kon er geen genoeg van krijgen. Simon Tuyp heeft sindsdien de status van le sous de Roi, de onderkoning van Wissant.
Een eerdere wethouder van toerisme en vermakelijkheden in Wissant is zonder erg overigens verantwoordelijk geweest voor de NAF-benaming van de fanfare. Wat ging daar aan vooraf . Bert Staal schudt de anekdote vlot uit zijn mouw.
‘Het meegenomen vaandel bleek net dat weekend er helemaal vies en verfomfraaid uit te zien. Snel werd besloten – volgens Bert was het Wilma – om het vaandel in het sanitaire blok op de camping een lekkere opfrisbeurt te geven. Ondertussen werd er stevig geborreld. Toen Bea na een uurtje plotseling schreeuwde “Wilmaaaa” “het vaandel ligt al veel te lang in de biotex” Maar het kwaad was al geschied. Bijna alle letters van het door Nol Wagemakers zo kundig en met passie gemaakte vaandel waren er afgeweekt. Het optreden kon echter niet worden uitgesteld. Zo stonden we – gaat Bert verder -enigzins bedremmeld naast het beschadigde vaandel op het plein voor het stadhuis in Wissant te wachten op het startsein voor het eerste nummer. De Franse wethouder kondigde de fanfare aan en wij hoorden hem tot onze schrik zeggen: “Mes chers résidents et citoyens je vous annonce l’orchestre NAF d’Eindhoven Pay Bas”
Sindsdien is dat “NAF” de geuzennaam van de Wilhelminafanfare gebleven… zelfs de borrel die geschonken wordt heet een NAFKE !!
Maar nu we het toch over de Franse taal hebben mag onze halve Waal Louis Goossens niet onvermeld blijven. Smaakmaker van het eerste uur, bezige bij, kampioen theezakjes slingeren, onvermoeibare presentator , zanger en performer van de fanfare , Edoch als saxofonist schakelde hij zichzelf vorig jaar – met het jubileum in zicht - jammerlijk uit. Had ie nu maar in zijn voet geschoten !!!
Gelukkig hebben we Louis nog in ons midden en dat geldt ook voor onze man uit Verwiggistan, stofzuiger Henk van de Ouweland, maar wie echt gemist wordt binnen de Fanfarefamilie , nu al bijna 10 jaar , is Jozef, altsax Jozef Huijbregts. Bij Jozef spatte het fanfareplezier er vanaf. Elke donderdagavond tijdens de koorrepetitie kijk ik nog altijd even naar zijn zo sprekende NAFfoto in het repetitielokaal.
En dan relaties, ja die waren er zat, maar niet binnen de fanfare zelf. Dus, een partner van een fanfarelid kan zelf geen fanfarelid worden. Een uitstekend principe , anders haal je geheid geen 40 jaar. Toch is op deze heilige regel ooit één uitzondering gemaakt, overigens pas na vele vergaderingen en hoge woorden, heb ik me laten vertellen. Het ging om Bea, ons Bé. Aan Hans kon wel gevraagd worden om zijn plaats af te staan aan zijn vrouw., maar dat zou een duivels dilemma zijn en dat kun je niet vragen aan een oud-semenarist, vond hij zelf. Dus hebben de 2 meisjes van het eerste uur, Wilma en Hesje op hun eigen wijze de doorslag gegeven.
Maar verder werd qua relaties alles vrijgelaten blijkens ook de veel gebezigde uitroep op fanfareweekenden : ”hoe laat begint het neuken “. Hoewel de laatste jaren hoor je het minder. ‘Worden we dan nu echt ouder papa ?’
Het wordt tijd om muziek te gaan maken of over te gaan tot de receptie, een ritueel waarvoor de fanfare al sinds jaar en dag befaamd , of moet ik zeggen berucht is. Enfin onderga het maar.
Toch heb ik tot slot nog één kwestie , een heet hangijzer zo gezegd. Gaan ze door na dit jubileum ?
Ik weet elk jaar komt deze kwestie terug in de zgn ‘opheffingvergadering’. Bij het 25 jarig bestaan werd de toekomstvraag ook al gesteld en de Neut zong er zelfs het liedje op: “Fanfare, Fanfare 25 jaar,hou toch op, schei toch uit, ga toch uit mekaar.” Andere leden varieerden van: “5 jaar,want het is op; minstens 10 jaar, zolang het maar divers is van samensteling; nog heel lang zolang er maar gangmakers zijn; we kunnen toch best wel samen naar het bejaardenhuis;tot mijn 70e, nee maak er maar 90 van” Frank Rijnders zijn uitspraak toen sprak me erg aan “ de fanfare is eigenlijk een soort instituut, dat moet je zo lang mogelijk handhaven. Tot aan het einde der tijden”
Ik zou zeggen eerst op weg naar het gouden jubileum. Dat zijn nog maar 10 jaar, kom op.
En omdat het einde der tijden ook niet meer zo lang duurt voor de meeste fanfareleden , - alleen Herlinde van Dijck kan nog 50 jaar mee – heb ik contact gezocht met het opperwezen in het hiernamaals. Ik refereerde natuurlijk aan de aflaten van Don Hermes en vroeg of de gehele fanfare met instrumenten en al als hun tijd gekomen was welkom waren in het hiernamaals. Het opperwezen ,zelf genderneutraal , vroeg me waar de fanfare vandaan kwam. Ik antwoordde zonder dralen: “ ze komen van nergens en gaan al 40 jaar nergens naar toe”. Het opperwezen werd meteen laaiend enthousiast en zei welkom , welkom. Het hiernamaals is een groot nergensland en muziek kan al die zielen verbinden in oneindigheid. Wat spelen ze vroeg ie: ik zei in het hiernamaals spelen ze alleen toekomstmuziek. De duim ging omhoog in de app die ik kreeg. Nog een punt, aarzelde ik een beetje, het is wel een fanfare van ‘honger en vooral dorst’. Geen probleem appte ie: er is altijd en overal bier en even koud als bij Café Wilhelmina op aarde.
Vrienden, met dit perspectief hoeft de opheffingsvergadering van 2018 niet lang te duren , lijkt mij.
En o ja, Nafkes, gefeliciteerd met jullie 40-jarig jubileum . Santé !!
